viki-yedi  
 
  Hayvanlar 05.10.2024 01:24 (UTC)
   
 

Geyikler ve Çeşitleri

 

Geyik

Kızıl geyik (

Cervus elaphus)

Bilimsel sınıflandırma

Âlem: Animalia - Hayvanlar

Şube: Chordata - Kordalılar

Sınıf: Mammalia - Memeliler

Takım: Artiodactyla - Çift

toynaklılar

Alt takım: Ruminantia - Geviş getirenler

Familya

: Cervidae - Geyikgiller

Goldfuss (1820)

Alt familyalar

Capreolinae

Cervinae

Hydropotinae

Muntiacinae

Geyik

toynaklılar takımında bulunan akraba familyalardaki benzer hayvanlar da genel olarak geyik diye adlandırılmaktadır.

, geyikgiller (Latince: Cervidae) familyasında geviş getiren otçul memeli hayvanların ortak adıdır. Çift

Doğal yaşam alanı

Geyikler Antarktika ve Avustralya dışındaki kıtalarda oldukça yaygın olarak dağılmıştır. Afrika kıtasında Kuzey

bölümünde Tunus ve Cezayir'in Atlas Dağları'nda bir miktar kızıl geyik bulunmaktadır. Geyikler tundradan tropikal

yağmur ormanlarına kadar çeşitli biyomlarda yaşar. Her ne kadar ormanlarla bağdaştırılsa da bir çok geyik türü

ekotondur yani ormanlar ve çalılıklar ile kırlık ve savanlar arasındaki geçiş bölgelerinde yaşar.

Büyük geyik

türlerinin çoğu tüm dünyada ılıman yaprak döken ağaç ormanlarında, dağlık karışık ibreli ağaç ormanlarında,

tropikal mevsimlik/kuru ormanlarda ve savanlarda bulunur. Ormanlar içinde bazı bölgelerin kısmen ağaçlardan

temizlenmesi aslında geyik popülasyonlarına yardımcı olur. Bu şekilde geyiklerin sevdiği ot tiplerinin yetişmesi için

yer açılır. Yine de bu popülasyonların büyümesi ve hayatta kalması için gizlenmelerine yardımcı olacak uygun ve

yeteri kadar ormanlık ve çalılık bulunması gereklidir. Orta ve Güney Amerika'nın broket ve pudusu ile Asya'nın

munçağı gibi küçük geyikler ise genelde sık ormanlarda yaşar ve açık alanlarda pek görülmezler. Ayrıca yalnızca

dağlarda, otlaklarda, bataklıklarda ve ıslak savanlarda ya da çöllerle sarılmış ırmak bölgelerinde yaşayan özelleşmiş

geyik türleri de bulunur. Bazı geyikler kutup bölgesi çevresinde hem Kuzey Amerika hem de Avrasya'da yayılmıştır.

Geyik 2

Arktik tundra ve taygalarda yaşayan ren geyiği ile taygalar ve komşu bölgelerinde yaşayan mus bunlara örnektir.

Asya'nın ılıman kesiminde geyiklerin en çok bulunduğu bölgeler Kuzey Kore, Mançurya (Kuzeydoğu Çin) ve

Rusya'nın Ussuri bölgesindeki karışık yaprak döken ağaç ormanları, dağlık ibreli ağaç ormanları ve taygalardır. Bu

dünyanın en zengin yaprak döken ve ibreli ağaç ormanlarından olan bölgede Sibirya karacası, sika geyiği, ren geyiği,

elk ve mus bulunur. Bu bölgenin hemen güneyinde Çin'de olağandışı olan Peder David geyiği ile karşılaşılır. Sika

geyiği, beyaz dudaklı geyik, Orta Asya kızıl geyiği ve elk gibi geyikler tarih boyunca boynuzları için avlanmıştır.

Ren geyiği de kısmen evcilleştirilerek sürüler hâlinde beslenmiştir.

Barselona hayvanat bahçesinde çital sürüsü.

Tropiklerde ise Güney ve Güneydoğu Asya'da

Hindistan, Nepal ve bir zamanlar Tayland gibi

ülkelerde büyük oranda geyiğe rastlanır. Kuzey

Hindistan'ın Ganj Nehri Ovası'nın ve Nepal'in Terai

bölgesinin tropikal mevsimlik nemli ve kuru yaprak

döken ağaç ormanları ve hem nemli hem kuru

savanlarında çital, domuz geyiği, barasinga, Hint

sambar geyiği ve Hint munçağı yaşar. Ganj Ovası'nın

hemen kuzeyindeki Keşmir Vadisi'nde Orta Asya kızıl

geyiğinin nadir rastlanan bir alt türü olan Keşmir

geyiğine rastlanır. Bir zamanlar tropikal mevsimlik

nemli yaprak döken ağaç ormanları ve nemli savanları

olan Tayland'ın Chao Praya Nehri Vadisi'nde domuz

geyiği, Schomburgk geyiği (günümüzde soyu

tükenmiştir), alından boynuzlu geyik, Hint sambar geyiği ve Hint munçağı yaşardı. Günümüzde hem barasinga hem

de alından boynuzlu geyik türlerine nadiren rastlanır ve soyları tehdit altındadır. Tayland'taki domuz geyiği

popülasyonu da enderdir. Çital ve barasingha büyük sürüler hâlinde yaşar, Hint sambar geyiği de büyük gruplar

hâlinde bulunabilir. Bütün bu geyik türlerinin birarada yaşamaları hepsinin beslenmek için değişik bitki türlerini

tercih etmeleridir. Bu geyikler yaşam alanlarını aynı zamanda Asya filleri, çeşitli antilop türleri ve vahşi öküzler gibi

diğer otçullarla paylaşırlar.

Kuzey Amerika'da en yoğun geyik popülasyonlarına Kanada Rocky Dağları ile Alberta ve British Kolombiya

bölgeleri arasındaki Kolumbiya Dağları'nda rastlanır. Burada Kuzey Amerika'da yaşayan beş geyik türünün

tamamına rastlanır: Ak kuyruklu geyik, katır geyiği, ren geyiği, elk, ve mus. Bu bölgede dağ eteklerinde nemli ibreli

ağaç ormanları ve Alp tarzı otlaklar, ovalarda ise göllerin ve akarsuların yakınında tarım bölgeleri ile yaprak döken

ormanlardan oluşan parklar bulunur. Ren geyiği daha yüksek rakımda subalpin otlaklar ve alpin tundralarda yaşar.

Ak kuyruklu geyik, toprakların tarıma açılması ve ibreli ağaç ormanlarının açılarak yerine yaprak döken ağaçların

yetişmesi nedeniyle yaşam alanlarını KAnada Rocky Dağlarının eteklerine kadar genişletmiştir.

Orta ve Güney Amerika'da çeşitli küçük broket türleri ve güneydoğu Asya'da da çeşitli küçük munçak türleri yaşar.

Yukarıda belirtilen büyük geyik türlerinin aksine bu geyik türleri daha çok yalnız dolaşır ve sık ormanlarda

saklanmayı tercih eder. Dolayısıyla da popülasyon yoğunlukları daha düşüktür.

Avustralya'ya 19. yüzyılda getirilen altı geyik türü buraya uyum sağlamayı başarabilmiştir. Bunlar alageyik, kızıl

geyik, sambar geyiği, domuz geyiği, rusa geyiği ve benekli geyiktir. Yeni Zelanda'ya 1900'lerin başında sokulan

kızıl geyik 1960'ların sonundan beri geyik çiftliklerinde evcilleştirilmiş olarak yetiştirilmektedir.

Geyik 3

Fiziksel özellikler

Geyik boynuzları diğer geviş getiren çift toynaklıların boynuzlarından farklıdır. Geyik boynuzları özellikle yazları

olmak üzere her yıl gelişen kemiksi bir yapıya sahiptir ve genellikle yalnızca erkek geyiklerde oluşur. Genç bir

geyiğin ilk boynuzları doğuştan itibaren başlarındaki iki küçük çıkıntıdan büyüyerek gelişir. Yeni çıkan boynuzlar

kalın bir kadife tabakasının içinde gelişir ve bu tabaka içindeki kemik sertleşene kadar birkaç ay boynuz üzerinde

kalır. Daha sonra bu kadife tabaka halk arasında inanıldığının aksine dökülmez ama yırtılarak parçalanır ve

boynuzdan ayrılır. Geyiklerin izledikleri ana güzergâhların avcılar tarafından izlenebilmesinin bir yolu da geyiklerin

"sürtünme"lerini izlemektir. Sürtünmeler geyiklerin bölgelerini belirlemek için göz kenarında ve alınlarındaki

bezlerden salgılanan kokunun çevreye bırakılması için kullanılır. Çiftleşme mevsiminde erkekler, sürü içindeki

dişileri çekebilmek için birbirleriyle boynuz boynuza dövüşür. Birbirinin etrafında dönen erkek geyikler bacaklarını

büker, kafalarını eğer ve birbirlerinin üstüne saldırır.

Yeni doğmuş geyik yavrusu.

Dişi geyik bir batında bir ya da iki yavru doğurur,

üçüzlere çok az rastlanabilir. Hamilelik süresi karaca

için on ay kadardır. Yavruların çoğu kürklerinin

üzerinde beyaz benekler ile doğar ancak yaşlandıkça bu

lekeler kaybolar. Yalnızca alageyik bu benekleri

yaşamı boyunca taşır. Geyik yavrusu doğumunu

izleyen ilk yirmi dakika içinde ilk adımlarını atar. Anne

geyik yavrusunu üzerinde koku kalmayıncaya kadar

yalayarak temizler böylece avcı hayvanların yavruları

bulmasını engeller. Yavru geyik bir hafta kadar otların

içinde gizlenmiş olarak kaldıktan sonra annesi ile

birlikte yürüyebilecek kadar güçlenir. Anne ve yavru

yaklaşık bir yıl kadar birlikte kalır. Erkek yavru bir

daha asla annesini görmez ama dişi yavru daha sonra

bazen kendi yavrularıyla birlikte annesinin yanına

gelerek küçük sürüler oluşturur.

Geyiklerin genellikle engebeli ormanlık araziye uygun uzun güçlü bacakları ve kıvrak, küçük gövdeleri vardır.

Geyikler aynı zamanda mükemmel yüzücüdür. Alt çene dişlerinin üzerindeki yarımay şeklinde mineleri sayesinde

oldukça farklı bitkileri çiğneyebilir. Geyikler geviş getirir ve mideleri dört odacıklıdır. Hemen hemen her geyiğin

gözlerinin önünde bezcikler bulunur. Bu bezciklerde bölgelerini belirlemeye yarayan güçlü kokulu feromon bulunur.

Birçok tür geyiğin erkekleri sinirlendiklerinde ya da heyecanlandıklarında bu bezleri geniş geniş açar. Tüm

geyiklerin karaciğerinde safra kesesi bulunmaz. Boynuzu olmayan ve üst köpekdişleri fildişi gibi büyüyen su geyiği

bu özellikleriyle diğer geyik türlerinden ayrılır.

Geyikler beslenmelerinde seçicidir. Yapraklarla beslenirler. Otçul standartlarında, özelleşmemiş küçük mideleri

vardır. Besin gereksinimleri oldukça yüksektir. Koyun ve ineklerin yaptığı gibi düşük kalite, lifli besinlerden çok

miktarda sindirmeye çalışmak yerine kolayca sindirilebilen tomurcukları, genç yaprakları, taze çimenleri, yumuşak

ince dalları, meyve, mantar ve likenleri tercih eder.

Geyik 4

Taksonomi

Dünya çapında 50 kadar geyik türü bulunur. Geyikgiller iki büyük gruba ayrılır: Muntiacinae ve Cervinae alt

familyalarının bulunduğu Eski Dünya grubu ile Hydropotinae ve Capreolinae alt familyalarının bulunduğu Yeni

Dünya grubu. Bu terimler yalnızca grupların orijinini belirtir ancak günümüzdeki türlerin dağılımını belirtmez.

Örnek verilecek olursa bir Yeni Dünya türü olan su geyiği yalnızca Çin ve Kore'de bulunur.

Yaklaşık 5 milyon yıl kadar önce Yeni Dünya grubunun Kuzey Amerika ve Sibirya ormanlarında, Eski Dünya

grubunun ise Asya'da evrim geçirdiği düşünülmektedir.

Alt familyalar, cinsler ve türler

 

Pekin hayvanat bahçesinde Çin munçağı

Barasinga

Geyikgiller familyası şu şekilde incelenir:

• Muntiacinae alt familyası

• Hint munçağı, Bayağı munçak (

muntjak

• Çin munçağı, Reeves munçağı (

reevesi

• Kara munçak, Kıllı göğüslü munçak

(

• Fea munçağı (

• Borneo sarı munçağı (

• Roosevelt munçağı (

rooseveltorum

• Gongşan munçağı (

• Dev munçak (

• Truong Son munçağı (

truongsonensis

• Yaprak munçağı (

• Püsküllü geyik (

• Cervinae alt familyası (Gerçek geyikler, Eski Dünya

geyikleri):

• Kızıl geyik, Bayağı geyik (

• Asya kızıl geyiği, Orta Asya kızıl geyiği

(

• Amerika kızıl geyiği, Kanada geyiği

(

• Beyaz dudaklı geyik, Thorold geyiği

(

• Sika geyiği, Sika (

Geyik 5

Muntiacus cinsi (Munçaklar):Muntiacus)Muntiacus)Muntiacus crinifrons)Muntiacus feae)Muntiacus atherodes)Muntiacus)Muntiacus gongshanensis)Muntiacus vuquangensis)Muntiacus)Muntiacus putaoensis)Elaphodus cinsi:Elaphodus cephalophus)Cervus cinsi:Cervus alt cinsi:Cervus elaphus)Cervus affinis)Cervus canadensis)Przewalskium alt cinsi:Cervus albirostris)Sika alt cinsi:Cervus nippon)Rucervus alt cinsi:

Peder David geyiği

Mus, dünyanın en büyük geyiği.

• Barasinga (

• Schomburgk geyiği (

(soyu tükenmiş, 1938)

• Eld geyiği, Alından boynuzlu geyik

(

• Sambar geyiği, Sambar (

• Rusa geyiği, Sunda sambar geyiği, Timor

geyiği (

• Filipinler sambar geyiği, Filipinler sambarı,

Filipinler kahverengi geyiği (

mariannus

• Filipinler benekli geyiği, Visaya benekli

geyiği (

• Benekli geyik Çital, Aksis geyiği (

axis

• Domuz geyiği (

• Calamian geyiği, Calamian domuz geyiği

(

• Bawean geyiği, Bawean domuz geyiği,

Kuhl domuz geyiği (

• Peder David geyiği (

• Alageyik (

• İran alageyiği, Mezopotamya alageyiği (

mesopotamica

• İrlanda elki (

tükenmiş

• Hydropotinae alt familyası (Su geyiği)

• Su geyiği (

• Capreolinae (Yeni Dünya geyiği)

• Karaca (

• Sibirya karacası, Doğu karacası (

• Mus, Sığın (

Geyik 6

Cervus duvaucelii)Cervus schomburgki)Cervus eldii)Rusa alt cinsi:Cervus unicolor)Cervus timorensis)Cervus)Cervus alfredi)Axis cinsi:Axis alt cinsi:Axis)Hyelaphus alt cinsi:Axis porcinus)Axis calamianensis)Axis kuhlii)Elaphurus cinsi:Elaphurus davidianus)Dama cinsi:Dama dama)Dama)Megaloceros cinsi (Soyu tükenmiş):Megaloceros giganteus) soyuHydropotes cinsi:Hydropotes inermis)Capreolus cinsi:Capreolus capreolus)Capreolus pygargus)Alces cinsi:Alces alces) (dünyadaki en büyük geyik)

Pudu, dünyanın en küçük geyiği.

Ren geyiği

• Ak kuyruklu geyik, Virjinya geyiği

(

• Katır geyiği (

• Pampa geyiği (

• Kızıl kariyaku, Peru kızıl geyiği (

americana

• Gri cüce kariyaku, Merioa kariyaku (

bricenii

• Cüce kariyaku (

• Gri kariyaku (

• Pigme kariyaku (

• Yukatan kahverengi kariyaku (

pandora

• Küçük kızıl kariyaku (

• Kuzey pudusu (

(dünyanın en küçük geyiği)

• Şili pudusu, Güney pudusu (

• Bataklık geyiği (

• Kuzey And geyiği, Peru Huemul geyiği

(

• Güney And geyiği, Şili Huemul geyiği (

• Ren geyiği (

Odocoileus cinsi:Odocoileus virginianus)Odocoileus hemionus)Ozotoceros cinsi:Ozotoceros bezoarticus)Mazama cinsi (Kariyakular):Mazama)Mazama)Mazama chunyi)Mazama gouazoupira)Mazama nana)Mazama)Mazama rufina)Pudu cinsi:Pudu mephistophiles)Pudu puda)Blastocerus cinsi:Blastocerus dichotomus)Hippocamelus cinsi:Hippocamelus antisensis)Hippocamelus bisulcus)Rangifer cinsi:Rangifer tarandus)

 


 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bugün 6 ziyaretçi (6 klik) kişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol