Selanik (Yunanca: Θεσσαλονίκη / Thessaloniki, Osmanlı Türkçesi: كینالس ), Yunanistan'ın ikinci büyük kenti[4] ve
Yunan Makedonyası bölgesinin yönetim merkezidir. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk'ün doğduğu şehirdir.
Selanik'in nüfusu 800.764 yakındır ve coğrafî koordinatları 40°38′ kuzey enlemi ve 22°58′ doğu boylamındadır.
Önemli turistik ziyaret yerleri Beyaz Kule ve Arkeoloji Müzesi'dir.
Tarihi
Kent M.Ö. 315 yılında Makedonya kralı Cassander tarafından bugünkü Thermi'de kurulmuştur.
Osmanlı donemi
Selanik 1430 tarihinde padişah II. Murat'ın yönettiği bir Osmanlı ordusu tarafından fethedildi. 15. yüzyıl boyunca
kente Anadolu'dan getirilen çok sayıda Türk yerleşti. 1492 yılında Osmanlılar İspanya'dan kovulan Sefarad
Yahudilere kapılarını açtıklarında Selanik Yahudilerin yerleşmek için en fazla tercih ettikleri şehir oldu. Selanik 500
yıla yakın bir süre boyunca bir Osmanlı şehri olarak kaldı. Çeşit çeşit Hristiyan, Yahudi ve Müslüman toplumların
hep birlikte uyum içinde yaşadığı önemli bir kültür ve ekonomi merkezi haline geldi.
17. yüzyılda Sabetay Sevi tarafında başlatılan Sabetayizm hareketi Selanik'teki Yahudiler arasında çok rağbet buldu.
Sabetay Sevi'yi izleyerek Müslüman olan Yahudiler Selânik'te Osmanlı Devleti'nin yenileşme çabalarına büyük
katkılarda bulundular. Jöntürk hareketi büyük ölçüde Selanik'te gelişti. Osmanlı padişahı II. Abdülhamit tahttan
indirildikten sonra 1909 yılında Selanik'e sürgüne gönderildi. Fakat 3 yıl sonra Selanik Yunanlıların eline geçince
İstanbul'a geri gönderilmek zorunda kaldı.
Osmanlı Devletinin Istanbuldan sonra 2nci büyük kenti olan Selanik,Balkan Savaşları esnasında, 9 Kasım 1912 de
merkezden destak alamayan ve panik içinde dağılan Osmanlı Ordusunun direnişinin mümkün olmayacagını düşünen
Garnizon komutanı Tahsin Paşa Yunan Ordusuna hiç bir direniş göstermeden maalesef şehri teslim etmiştir.Şehirde
bulunan 25.000 kişilik Osmanlı Ordusunun direniş göstermeden teslim olması halkta büyük bir şaşkınlık ve panik
ortaya çıkarmış ve binlerce Müslüman Osmanlı vatandaşı Yunanlılar tarafından katledilmiştir.
1800'lü yılların sonları ve 1900'lü yılların başlarında Selanik şehrin etnik yapısı:
Yil Toplam
nufus
Yahudiler Turkler Yunanlar Bulgarlar Romanlar Diğer
gruplar
1890[5] 118.000 55.000 26.000 16.000 10.000 2.500 8.500
1913[6] 157.889 61.439 45.889 39.956 6.263 2.721 1.621
Selanik 3
Yunanistan donemi
Selanik 1916
09 kasım 1912'de Balkan Savaşları
sonunda 25.000 kişilik Osmanlı
Ordusunun direniş göstermeksizin
teslim olması neticesinde şehir
Yunanistan yönetimine geçti. Osmanlı
orduları, şehri Yunan çetelerine
savaşmadan, ancak şehirdeki Türklerin
can güvenliğinin sağlanması ve Tütün
Reji imtiyazının devamı koşuluyla
bıraktılar. Osmanlı Ordusu'nun
Selanik'te bulunan kuvvetleri de
silahlarını Yunan çetelerine teslim
ettiler. Ancak Yunan çeteleri şehri
teslim aldıkları günün gecesi kentte yaşayan pekçok Türkü, aralarında Osmanlı askerleri de bulunmak üzere
katletmişlerdir. Şehrin simgesi olan Osmanlıların inşa ettiği Beyaz Kule sembolik bir vaftiz işleminden geçerek
beyaza boyandı. O günden beri Beyaz Kule adıyla anılan bu yapının beyaz boyaları zamanla aşınıma uğradı ve eski
rengini tekrar kazandı.
1917 yılında çıkan büyük bir yangın şehrin Türk bölgesini neredeyse tamamen yok etti. 1924 nüfus mübadelesi
sonunda şehirde geride kalan bütün Türkler Türkiye'ye göç etmek zorunda bırakıldı ve Anadolu'dan gelen Rum
göçmenler giden Türklerin yerini aldı. Kısa bir süre içinde şehrin nüfus yapısı tamamen değişti. Yunanlılar Selanik'te
azınlıktayken kısa bir süre içinde ezici bir çoğunluk haline geldiler. Böylece Selanik'in Osmanlı-Türk kültüründe
oynadığı rol son bulmuş oldu. Atatürk 10. Yıl Nutku'nda "Keşke Selanik'i de misak-ı milli sınırları içerisine
alabilseydik" diyerek kentin Türkler için önemini vurgulamıştır.
Thermaic - Selanik
Kısa bir süre içinde camilerin minareleri yıkıldı. Bazı cami ve
sinagoglar kiliseye çevrildi. Eski Osmanlı evleri bakımsızlıktan
yok oldu. Kentin geçmişiyle bağlantısı kesilerek (!) bir Avrupa
şehri haline getirildi.
II. Dünya Savaşında neredeyse tüm Sefarad Yahudi cemaati
(50.000 kişi) Alman Nazi işgalcileri tarafından Nazi toplama
kamplarına yollanıp öldürüldü. Böylece Osmanlıdan kalma son
eski ve köklü ve bir cemaat yok edilmiş oldu.
Selanik, 1997'de Avrupa kültür başkenti seçildi.
İklim
Selânik Akdeniz İklimine sahiptir. Şehrin kuzeyi Balkan iklimi etkisi altında kaldığı için kışlar daha soğuk geçer.
Selanik 4
Selanik'te Osmanlı döneminden kalma
bir sokak
Ay Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım
Aralık
En Yüksek [°C] 9 10 13 18 23 28 31 30 26 21 14 10
En Düşük [°C] 1 2 5 7 12 16 18 18 15 11 6 2
Yağış (mm) 40 38 43 35 43 30 22 20 27 45 58 50
Sıcaklık rekoru
[°C]
20 22 25 31 36 39 42 39 36 32 27 26
19. yuzyılda Selanik'teki musluman mahalleleri
Selanik (1882)
1. Hacci M'ümin (Köşk),
2. Suluca,
3. Kale: (Divan, Orta Mescid, Eski Cami'i Şerifi ya da Camii
Atik, Bubara)
4. İki Şerife (Gazi Hüseyin Bey),
5. Mes'ud Hasan
6. Astracı
7. Tarakçı
8. Mu'id Allaeddin (Çınarlı)
9. Musa Baba
10. Yakub Paşa
11. Eski Saray
12. İshak Paşa
13. Pıntı Hasan
14. Ahmed Subaşı
15. Kazzaz Haccı Musa (Yeni Kapı)
16. Kazzaz Haccı Mustafa (Horhor Su)
17. Haccı İskender
18. Haccı İsmail
19. Cezari Kasım Paşa
Selanik 5
Altın kapı (Vardar cad., 1867)
Bahçe Çiftlik (1909)
Alatini Köşkü (Sürgün edilen II. Abdülhamit'in kaldığı
köşk)
20. Yahya Balı
21. Yılan Mermer
22. Şehabeddin
23. Kara Haccı
24. Sinancık
25. Kasımiye
26. Hoca Burhan
27. Hayreddincik
28. Ali Paşa
29. Koca Kasım Paşa
30. Porta Kapı
31. Sarı Hatib
32. Balat
33. Kâtip Musliheddin
34. Abdullah Kadı
35. Haccı Hasan
36. Gülmezoğlu
37. Kara Haccıoğlu
38. Hamza Beğ
39. Sinan Paşa
40. Sulu Paşa
41. Timurtaş
42. Debbağ Hayreddin
43. Akçe Mescid
[7]
Kardeş kentler
Selanik'in diğer kardeş şehirleri şunlardır:
• Hartford, Connecticut, Amerika Birleşik Devletleri, 5 Mayıs 1962[8]
• Filibe, Bulgaristan, 27 Şubat 1984
• Melbourne, Avustralya, 19 Mart 1984[9]
• Limasol, Kıbrıs, 30 Haziran 1984
• Leipzig, Saksonya, Almanya, 10 Ekim 1984
• Bologna, İtalya, 20 Ekim 1984
• Bratislava, Slovakya, 23 Nisan 1986
• Köln, Kuzey Ren-Vestfalya, Almanya, 3 Mayıs 1988
• San Francisco, Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri, 6 Ağustos 1990[10]
Selanik 6
• Nice, Fransa, 20 Mart 1992
• İskenderiye, Mısır, 12 Haziran 1993
• Tel Aviv, İsrail, 24 Kasım 1994
• Tiencin, Çin Halk Cumhuriyeti, 4 Mart 2002
• Köstence, Romanya, 5 Temmuz 1988
• Akhisar, Türkiye, 25 Ağustos 1988
• Saint Petersburg, Rusya Federasyonu, 2003
• Siraküza, İtalya, 18 Mart 2007
• Venedik, İtalya, 17 Haziran 2003
Resimler
Aristotales
Üniversitesi.
Yedi Kule Şatosu. Beyaz Kule'ye giden
bir sokak.
Bey Hamamı.
Atatürk'ün doğduğu ev. Yunanistan Bankası binası. Bir agora. Selanik müzik salonu
Ayrıca bakınız
• Yunanistan tarihi
Dış bağlantılar
• Selanik resmî sitesi [11]
• Selanik Film Festivali [12]
Kaynaklar
[1] http:/ / stable. toolserver. org/ geohack/ geohack. php?pagename=Selanik& params=40_38_N_22_57_E_type:city_region:GR
[2] http:/ / www. statistics. gr/ Main_eng. asp
[3] http:/ / www. thessalonikicity. gr
[4] http:/ / www. yeniasya. com. tr/ 2007/ 02/ 03/ dizi/ default. htm
[5] Васил Кънчов, "Избрани произведения", Том II, "Македония. Етнография и статистика", Издателство "Наука и изкуство", София,
1970 p.440 (http:/ / www. promacedonia. org/ vk/ vk_2_01. htm) (Bulgarca)
[6] Συλλογικο εργο, "Ιστορια του Ελληνικου Εθνους", History of Greek Nation Том ΙΔ, "ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ", Athens, 1973, p. 340.
(Yunanca ve İngilizce)
[7] Meropi Anastassiadou, Salonique - Une ville ottomane à lâge des Réformes, 1830-1912, Brill, Leiden, 1997, p. 71.
